gewichtsstigma Archieven - Frouke van Overveld

Vetfobie, gewichtsstigma en gewichtscommentaar

door Frouke | mrt 10, 2022 | Body Positivity

Gewichtscommentaar is een klein onderdeel van gewichtsstigma. Persoonlijk moet ik je vertellen dat ik gewichtsstigma niet echt een sexy woord vind. Ook woorden als overgewicht (over welk gewicht?), plussize (plus waarop?), grote maten (groter dan wat?) noem ik liever niet. Ik probeer woorden zo ‘gewichtsneutraal mogelijk te kiezen. Want juist deze woorden dragen bij aan het -in hokjes houden- van dikke mensen. Het geeft aan dat dikke mensen buiten de norm vallen. Groter dan… meer dan… het is stigmatiserend.

Wat is gewichtsstigma

Gewichtsstigma is het oordelen, beoordelen, veroordelen van mensen op basis van gewicht. Je kunt daar ook omvang en eetgedrag onder plaatsen. Je wordt namelijk veel minder veroordeeld op je eetgedrag als je niet dik bent.

Vetfobie

Gewichtsstigma komt voort uit vetfobie: angst voor vet, angst om dik te zijn. De schrijfster Virgie Tovar omschrijft 3 levels waarin je vetfobie (en dus gewichtsstigma en gewichtscommentaar) tegenkomt.

Ik ga je uitleggen welke 3 levels dat zijn, zodat je bij jezelf na kunt gaan hoe dat bij jou is en hoe jij daar zelf mee omgaat en of je daar iets in wilt verbeteren.

Intra persoonlijke vetfobie:

Intra persoonlijke vetfobie is de angst voor dik zijn of lichaamsvet bij jezelf. Hoe jij naar jezelf kijkt. Jouw kijk op jezelf komt voort uit jouw ervaringen, herinneringen, opvoeding, rolmodellen, wat je geleerd hebt, de mensen die je om je heen hebt.

Het kan zijn dat je geen vetfobie ervaart bij andere mensen in je omgeving, maar wel bij jezelf. Je vindt zelfverzekerde, dikke mensen prachtig maar hebt moeite met je eigen lijf. Stiekem heb je een diep gekoesterde, stille wens om je lijf te veranderen.

Bij intra persoonlijke vetfobie vertel je jezelf dat het je eigen schuld is. Je houdt jezelf verantwoordelijk voor je lijf. Dat is ook wat de samenleving ons leert; ‘Elk pondje gaat door je eigen mondje’. Dat wijst je erop dat jij zelf verantwoordelijk bent en dat vergroot jouw intra persoonlijke vetfobie.

Slank en dun

Je hoeft niet persé dik te zijn om te worstelen met intra persoonlijke vetfobie. Juist omdat het overtuigingen zijn die in je hoofd zitten, kunnen dunne mensen hier ook mee worstelen. Als een dunne vriendin negatieve opmerkingen maakt over haar lijf, wuif dat dan niet weg, maar neem het serieus. Dit gaat namelijk over een persoonlijk negatief lichaamsbeeld.

Bodychecking

Bodychecking is dat je heel erg bent afgestemd op je lijf en je bent je lijf voortdurend aan het bekijken in spiegels, etalages en op foto’s. Of je bent je lijf aan het vergelijken met anderen. Het speelt ook op als je merkt dat je broek een beetje strak zit of wanneer je merkt dat je buik in de weg zit. Bodychecking is een duidelijk symptoom van intra persoonlijke vetfobie.

Je leven uitstellen

Het kan er zelfs voor zorgen dat je hierdoor je leven op pauze zet. Dat je pas die reis gaat maken als je bent afgevallen. Of dat je extreem gaat afvallen om in een trouwjurk te passen en de dag erna weer alle remmen loslaat. Bewaar jij jouw te kleine kleding in je kast voor ‘als je het volgend jaar weer past’?

Jezelf verstoppen

Ontevredenheid over je lijf waardoor je jezelf wilt verstoppen in te grote kleding. Je zegt het liefst alle feestjes, verjaardagen en bijeenkomsten af. Omdat je bang bent om je lijf te laten zien aan anderen. Veel mensen vinden het na alle lockdowns van 2020/2021 lastig om weer in real life weer andere mensen te ontmoeten. Dat videobellen en al die online meetings waren toch wel handig om je lijf te verstoppen.

Zelfspot

Als coping mechanisme om de angst om dik te zijn te verbergen, gebruiken vrouwen vaak zelfspot. Met zelfspot ben je vooral onaardig over jezelf en over je lijf en maak je daar grappen over in het bijzijn van anderen. Zodat je mensen voor bent in het maken van bepaalde opmerkingen. “Geef mij maar een extra schep mayo, voor mij maakt het toch niks meer uit”. Maar het kan ook juist helpen om je lichaam beter te accepteren voor wat het is. Vraag jezelf maar eens af hoe jij zelfspot inzet in je leven.

Interpersoonlijke vetfobie

Dit gaat over de omgeving om je heen. Hoe behandelen andere mensen jou? Hier gaan dik en dun zich van elkaar scheiden. Intra persoonlijke vetfobie komt zowel bij dikke als dunne mensen voor. Interpersoonlijke vetfobie wordt meer ervaren door dikke mensen.

Dikke mensen worden namelijk (over het algemeen) anders behandeld dan dunne mensen. Dunne mensen hebben meer voordelen, privileges. Over dikke mensen zijn meer vooroordelen:

Dikzakken zijn dom en onaantrekkelijk
Zware mensen zijn lui
Dikke mensen zijn arm
Mensen met overgewicht zijn ongezond

Schoonheidsideaal

Dunne mensen worden in onze westerse samenleving als seksueel aantrekkelijker beschouwd (in andere samenlevingen is dat weer anders). Dit noemen we het westerse schoonheidsideaal.

Dikke mensen hebben dus per definitie niet het privilege om als aantrekkelijk, slim en gezond te worden gezien. Dikke mensen moeten daar harder voor werken.

Gewichtsstigma om je heen

Interpersoonlijke vetfobie gaat over hoe jouw familie, vrienden en collega’s jou behandelen. Maar ook hoe bijvoorbeeld de medische wereld jou behandeld. Dit gaat over de volgende opmerkingen:

Ik heb voor jou maar een half puntje taart afgesneden
Jij bent toch op dieet?
Nee, jij moet geen drukke prints dragen, dat maakt je alleen maar dikker
Zou je dat nou wel pakken?
Ga eerst maar op dieet voordat je een doorverwijzing voor de fysio krijgt

Herken je het, dat jouw vriendinnen de hele tijd dieetpraat bespreken in jouw bijzijn? Ook al vinden zij zichzelf (intra persoonlijke vetfobie) niet goed genoeg, het kan jou een heel ongemakkelijk gevoel geven. Of lekker shoppen met je moeder of vriendin die jouw croptop met horizontale strepen afkeurt vanwege je lijf. Of de kapster die je afraadt om je haar af te knippen omdat je daar een boller gezicht door krijgt. Dit zijn allemaal voorbeelden in deze categorie.

Gewichtsstigma in de medische zorg

Ik hoor veel verhalen van coachingsklanten die voor een lichamelijke klacht als gekneusde pink, migraine, zere schouder of moedervlek naar de huisarts gaan en de deur uitlopen met een doorverwijzing naar een diëtiste of zelf maagverkleining. Dit is een zeer ernstige vorm van gewichtsstigma, die zelfs schadelijk kan zijn voor jouw gezondheid. Je wordt namelijk in veel gevallen niet geholpen voor de daadwerkelijke klacht.

Dikke mensen ‘weten’ dat anderen opmerkingen gaan maken en zijn daar vaak mee bezig in hun hoofd. Hele scenario’s passeren de revue om alvast te bedenken wat je zou kunnen zeggen tegen anderen (bij de verjaardag, tegen tante Ria die altijd op dieet is). Het is een automatisch verdedigingsmechanisme. Dit neemt veel headspace in en het geeft stress. Dit is iets dat dikke mensen meer hebben dan dunne mensen.

Institutionele vetfobie

Deze vorm gaat over hoe de samenleving omgaat met dikke mensen. Hoe de samenleving is ingericht voor dikke mensen en hoe de toegankelijk de samenleving is.

De toegang voor medische zorg voor dikke mensen

Als dik persoon moet je mondiger zijn om de zorg te krijgen die je nodig hebt. Simpelweg al door het voorbeeld dat huisartsen snel diagnoses schuiven op overgewicht. In de medische wereld wordt vaker dan nodig is, gevraagd om op de weegschaal te staan. Ook al is het niet relevant aan jouw behandeling. Als je dit niet wilt, moet je dat duidelijk aangeven en dat is niet altijd gemakkelijk. Maar denk ook aan te krappe bloeddrukmeters waardoor je sowieso een te hoge bloeddruk-uitkomst krijgt. Of scans waar dikke mensen niet inpassen. Veel artsen vinden het lastig om echo’s te maken bij dikke mensen, terwijl daar voldoende middelen en kennis over beschikbaar is. Maar dan moet de arts zich daarin verdiepen en dat blijft vaak achterwege, helaas. Ook ivf-trajecten zijn vaak problematisch voor dikke mensen. Er is in Nederland op dit moment van schrijven 1 ziekenhuis dat op gewichtsneutrale wijze ivf-behandelingen uitvoert. Terwijl er in andere landen veel artsen zijn die ivf-trajecten bij dikke mensen doen en er zijn heel veel dikke mensen op de wereld die zo’n IVF traject uitstekend doorlopen.

Dikke mensen in de media

We kennen in Nederland een slechte representatie van dikke mensen op televisie en in tijdschriften. Dikke acteurs en actrices worden vaak getypecast op basis van hun postuur (het dikke domme jongetje, de dikke boerentrien, de dikke BFF van een hoofdpersoon). In tijdschriften zijn het meestal de dunne dames die op de cover terechtkomen. Hetzelfde geldt natuurlijk in de modellenwereld. Zelfs de curvy plussize modellen hebben alle ‘curves in all the right places’. Wanneer je als kind opgroeit met een beperkte representatie van verschillende lijven, is de kans groot dat je jezelf later afvraagt of jij wel goed genoeg bent.

Deelnemen aan de samenleving

Onze samenleving is op veel gebieden nog heel ontoegankelijk voor dikke mensen. Denk maar eens aan de smalle terrasstoelen waar dikke mensen niet inpassen, de hangende toiletpotten waar dikke mensen niet op durven te zitten, pretpark-attracties waar dikke mensen worden afgewezen omdat ze er niet inpassen, de vele kledingwinkels die slechts t/m maat 48 verkopen waar dikke mensen die niet of nauwelijks kunnen shoppen en kleding kunnen aanpassen. Dikke mensen worden op veel plekken nog steeds buitengesloten. Het is niet zo dat de hele samenleving rigoureus moet aanpassen aan dikke mensen, maar het is wel wenselijk dat er opties en keuzes zijn voor dikke mensen. Een terras waar een aantal stoelen zijn zonder armleuningen bijvoorbeeld. Is jouw werkplek bijvoorbeeld toegankelijk voor dikke mensen? Kijk er eens naar en bespreek het eens.

Al deze informatie (en meer!) kun je terugluisteren in de podcast ‘Eerste hulp bij gewichts commentaar’.

Eetbuien, zelfliefde & lichaamsacceptatie · Aflevering 53: eerste hulp bij gewichts commentaar

Deel deze blog:

Ter info: sinds september 2022 ben ik gestopt met coaching voor mensen die worstelen met eetbuien, lichaamsacceptatie en intuïtief eten.

Kun je dik en gezond zijn?

door Frouke | jun 21, 2021 | Body Confidence, Body Positivity

Kun je dik en gezond zijn? Jazeker. Je kunt ook dun en ongezond zijn. Of dik en ongezond. Maar ook dun en gezond. Er heerst echter een algemene tendens dat wanneer je dik ben je dus ongezond bent. En dat je gezonder bent wanneer je dunner ben. Dat is echter de grootste onzin ooit. Want je gezondheid is niet alleen maar je lichaamsgewicht of je buikomtrek. Gezondheid bestaat uit lichamelijke gezondheid en uit mentale gezondheid.

Lichamelijke gezondheid

Lichamelijke gezondheid is veel meer dan alleen de hoeveelheid vet die je in je lijf hebt. Het gaat ook om je bloed en of deze wel goed door je aderen stroomt. Ook je organen zijn belangrijk, want zijn deze wel in orde? Functioneren je nieren goed, klopt je hart voldoende en nemen je longen genoeg zuurstof op? Wanneer je een roker bent heeft dat effect op je longen en dus ook op je gezondheid. Gaat het verder ook goed met je darmen of zijn ze prikkelbaar en kunnen ze moeilijk eten verwerken? Al deze zaken zeggen iets over je lichamelijke gezondheid.

Dan heb je ook nog je bewegingsgestel, oftewel je spieren, pezen en botten. Raken je spieren overbelast dan krijg je spierpijn. En is je pees ontstoken dan kun je minder goed bewegen. Dit alles heeft ook zo zijn effect op je lichamelijke gezondheid. Want je spieren, pezen en botten hebben invloed op hoe je beweegt. Dan heb je ook nog je hormonen die invloed hebben op je gezondheid. En dan bedoel ik niet alleen de menstruale hormonen.

Daarnaast heb je ook nog je bloedsuikerspiegel en je cholesterol. En ook de mate van vocht in je lijf is belangrijk. Want je lichaam bestaat voor gemiddeld 65-70% uit vocht. Dit zit in al je organen, je cellen, in je bloed, je adem, je ogen en er zit ook vocht in je hersenen. Heb je dus vocht tekort dan is dat heel ongezond voor je. Ook je nachtrust is belangrijk. Want tijdens je slaap herstelt je lichaam van een aantal processen. Als dat niet kan plaatsvinden is dat heel slecht voor je gezondheid.

Ik heb nog niet eens alles opgenoemd wat invloed heeft op je lichamelijke gezondheid en toch denk ik dat je mijn punt snapt. Want je gewicht is misschien slechts 10% van je gezondheid.

Gewicht: correlatie of oorzaak?

Er wordt ook vaak gezegd dat mensen bepaalde klachten hebben omdat ze zo dik zijn. Het is echter de vraag of er een correlatie is of dat het de oorzaak is. Als je dieper gaat kijken naar klachten dan kan er wel een correlatie zijn, maar dan hoeft een teveel gewicht niet de oorzaak te zijn. Helaas zie ik dat wel veel gebeuren. Bijvoorbeeld bij mensen die zwanger willen worden, prikkelbare darmen hebben, slaap apneu en allerlei andere klachten.

Er wordt dan heel snel gewezen naar het overgewicht waarbij wordt gezegd dat je na het afvallen geen klachten meer hebt. Maar afvallen is in heel veel gevallen niet de oplossing voor klachten. Ik ben dan wel geen arts of specialist, maar ik weet wel heel veel van afvallen en diëten. En alhoewel het op korte termijn veranderingen kan brengen aan je lichaam pakt dit op lange termijn niet altijd gunstig uit.

Hoe jij je voelt is het belangrijkst

Het gaat vooral om hoe jij je voelt. Zolang je gefocust bent op getallen, afmetingen en hoeveel je wel of niet mag eten, blijf je gefocust op een bepaalde norm. Een dieet norm, een eet norm, een slankheidsnorm. En dat is iets van buitenaf wat alleen maar zorgt voor problemen en een verstoorde relatie met eten aanwakkert. Je kunt je beter focussen op wat jij waardevol vindt, hoe jij je wil voelen. Wil jij je goed voelen? Wil je je fit voelen en flexibel? Wil je jezelf sterk voelen en vitaal? Daarmee ga je namelijk op een hele andere manier met je lichaam om.

Even terugkomend op het feit dat je gewicht vaak 10% is van je hele gezondheid, maar bij een klacht door artsen wel als de volle 100% van de oorzaak wordt aangenomen. Stel nou dat je last hebt van je knie en dat gezegd wordt dat je moet afvallen zodat de pijn weg gaat. Terwijl de pijn in je knie wordt veroorzaakt door een gevoelige spier of een ontstoken pees. Afvallen zorgt er dan dus niet voor dat de pijn weg gaat. Het kan echter wel helpen om je spier beter te trainen of om bepaalde oefeningen met je pees te doen. Denk dus niet dat afvallen overal de oplossing voor is, want dat is onzin.

Mentale gezondheid

Naast lichamelijke gezondheid hebben we dus ook de mentale gezondheid. Dat gaat om wat er in je koppie gebeurd. De gedachtes die je hebt, hoe je emoties ervaart of juist wegstopt. Mentale gezondheid gaat erom hoeveel draagkracht je hebt en hoe groot je draaglast is. Het gaat ook over hoe je kijkt naar jezelf. Vind je jezelf waardevol en mag je er zijn? Of haat je jouw lichaam?

Ook gaat het om sociale interactie. Heb je mensen om je heen? Sociale contacten? Kun je met andere mensen praten en doe je leuke dingen waar je van geniet? Mentale gezondheid gaat ook over het leveren van een bijdrage aan iets wat je heel belangrijk vindt. Een bijdrage aan de samenleving of aan vrienden. Iets wat jou het gevoel geeft dat je ertoe doet. Dat zijn ook allemaal dingen die in de piramide van Maslov staan, misschien heb je daar wel eens van gehoord. En anders verwijs ik je heel graag door naar de blog “hoe word ik weer blij met mijn lijf”. Daar heb ik een heel stuk geschreven over hoe belangrijk de mentale gezondheid is en wat er allemaal bij hoort.

Dik en gezond zijn: dat kan zeker!

Als het dus gaat over of je dik kunt zijn en toch gezond dan kan dat zeker. Want je kunt dik zijn en sterke spieren hebben. Je kunt dik zijn en je fit voelen met een goede conditie. Je kunt dik zijn en een balans hebben in je hormonen, voldoende vocht hebben en een goede nachtrust hebben. Je kunt ook dik zijn en tevreden zijn met jezelf, blij zijn met je lijf en genieten van het sociale leven. Als je dit alles hebt dan ben dus dik en gezond. Dat kan.

Inspirerende voorbeelden en boeken

Ik wil daarom ook nog een aantal inspirerende voorbeelden met je delen. Op Instagram volg ik met heel veel plezier Ragen Chastain, die in 2017 met haar 130 kilo een marathon uitliep. Hoe tof is dat. Zij is dan ook echt een vet activiste en besteed veel aandacht aan gewichtsstigma. Haar record werd overigens in 2019 verbroken door Jennifer Smith die met 160 kilo een marathon uitliep. Neem dat maar even in je op.

Bij dit soort inspirerende voorbeelden zie je dat veel dikke vrouwen aan krachttraining doen. Dit doen zij omdat ze hele sterke spieren nodig hebben om het gewicht met zich mee te dragen. Dikke mensen hebben over het algemeen sterkere spieren dan dunne mensen. Doe daar dus je voordeel mee. Als het gaat over krachttraining vind ik Meg Boggs ook een hele inspirerende vrouw om te volgen op Instagram. Ook volg ik heel graag Fat Yoga van Tiffany Crow. Zij heeft allerlei programma’s met yoga oefeningen voor dikke mensen. Zodat ook jij yoga kunt doen zonder dat je buik in de weg zit of je met je voet je billen niet aan kunt raken. Er zijn dus heel veel voorbeelden van dikke vrouwen die supergezond zijn.

Wil je nou echt meer weten over hoe gezondheid zich nu verhoud tot het dik zijn dan beveel ik je het boek “Health at every size” van Lindo Bacon aan. Ook is er een boek geschreven door Dr Joshua Wolrich wat ik je kan aanbevelen. Hij schreef het boek “Food isn’t medicine” wat gaat over gezondheid in relatie tot eten. Hij vertelt je dan ook dat het onzin is dat je geneest of gezonder wordt van gezond eten. In het boek ontrafelt hij allerlei mythes die er bestaan over eten en hoe het bepaalde kwaaltjes kan voorkomen. Heel interessant.

Dus kun je dik en gezond zijn? Hell yeah!

Deze blog is geschreven n.a.v. de podcast “Kun je dik en gezond zijn?”. Wil je deze podcast eens beluisteren? Dat kan!

Eetbuien, zelfliefde & lichaamsacceptatie · Aflevering 45: Kun je dik en gezond zijn?