Gewichtscommentaar is een klein onderdeel van gewichtsstigma. Persoonlijk moet ik je vertellen dat ik gewichtsstigma niet echt een sexy woord vind. Ook woorden als overgewicht (over welk gewicht?), plussize (plus waarop?), grote maten (groter dan wat?) noem ik liever niet. Ik probeer woorden zo ‘gewichtsneutraal mogelijk te kiezen. Want juist deze woorden dragen bij aan het -in hokjes houden- van dikke mensen. Het geeft aan dat dikke mensen buiten de norm vallen. Groter dan… meer dan… het is stigmatiserend.

Wat is gewichtsstigma

Gewichtsstigma is het oordelen, beoordelen, veroordelen van mensen op basis van gewicht. Je kunt daar ook omvang en eetgedrag onder plaatsen. Je wordt namelijk veel minder veroordeeld op je eetgedrag als je niet dik bent.

Vetfobie

Gewichtsstigma komt voort uit vetfobie: angst voor vet, angst om dik te zijn. De schrijfster Virgie Tovar omschrijft 3 levels waarin je vetfobie (en dus gewichtsstigma en gewichtscommentaar) tegenkomt.

Ik ga je uitleggen welke 3 levels dat zijn, zodat je bij jezelf na kunt gaan hoe dat bij jou is en hoe jij daar zelf mee omgaat en of je daar iets in wilt verbeteren.

Intra persoonlijke vetfobie:

Intra persoonlijke vetfobie is de angst voor dik zijn of lichaamsvet bij jezelf. Hoe jij naar jezelf kijkt. Jouw kijk op jezelf komt voort uit jouw ervaringen, herinneringen, opvoeding, rolmodellen, wat je geleerd hebt, de mensen die je om je heen hebt.

Het kan zijn dat je geen vetfobie ervaart bij andere mensen in je omgeving, maar wel bij jezelf. Je vindt zelfverzekerde, dikke mensen prachtig maar hebt moeite met je eigen lijf. Stiekem heb je een diep gekoesterde, stille wens om je lijf te veranderen.

Bij intra persoonlijke vetfobie vertel je jezelf dat het je eigen schuld is. Je houdt jezelf verantwoordelijk voor je lijf. Dat is ook wat de samenleving ons leert; ‘Elk pondje gaat door je eigen mondje’. Dat wijst je erop dat jij zelf verantwoordelijk bent en dat vergroot jouw intra persoonlijke vetfobie.

Slank en dun

Je hoeft niet persé dik te zijn om te worstelen met intra persoonlijke vetfobie. Juist omdat het overtuigingen zijn die in je hoofd zitten, kunnen dunne mensen hier ook mee worstelen. Als een dunne vriendin negatieve opmerkingen maakt over haar lijf, wuif dat dan niet weg, maar neem het serieus. Dit gaat namelijk over een persoonlijk negatief lichaamsbeeld.

Bodychecking

Bodychecking is dat je heel erg bent afgestemd op je lijf en je bent je lijf voortdurend aan het bekijken in spiegels, etalages en op foto’s. Of je bent je lijf aan het vergelijken met anderen. Het speelt ook op als je merkt dat je broek een beetje strak zit of wanneer je merkt dat je buik in de weg zit. Bodychecking is een duidelijk symptoom van intra persoonlijke vetfobie.

Je leven uitstellen

Het kan er zelfs voor zorgen dat je hierdoor je leven op pauze zet. Dat je pas die reis gaat maken als je bent afgevallen. Of dat je extreem gaat afvallen om in een trouwjurk te passen en de dag erna weer alle remmen loslaat. Bewaar jij jouw te kleine kleding in je kast voor ‘als je het volgend jaar weer past’?

Jezelf verstoppen

Ontevredenheid over je lijf waardoor je jezelf wilt verstoppen in te grote kleding. Je zegt het liefst alle feestjes, verjaardagen en bijeenkomsten af. Omdat je bang bent om je lijf te laten zien aan anderen. Veel mensen vinden het na alle lockdowns van 2020/2021 lastig om weer in real life weer andere mensen te ontmoeten. Dat videobellen en al die online meetings waren toch wel handig om je lijf te verstoppen.

Zelfspot

Als coping mechanisme om de angst om dik te zijn te verbergen, gebruiken vrouwen vaak zelfspot. Met zelfspot ben je vooral onaardig over jezelf en over je lijf en maak je daar grappen over in het bijzijn van anderen. Zodat je mensen voor bent in het maken van bepaalde opmerkingen. “Geef mij maar een extra schep mayo, voor mij maakt het toch niks meer uit”. Maar het kan ook juist helpen om je lichaam beter te accepteren voor wat het is. Vraag jezelf maar eens af hoe jij zelfspot inzet in je leven.

Interpersoonlijke vetfobie

Dit gaat over de omgeving om je heen. Hoe behandelen andere mensen jou? Hier gaan dik en dun zich van elkaar scheiden. Intra persoonlijke vetfobie komt zowel bij dikke als dunne mensen voor. Interpersoonlijke vetfobie wordt meer ervaren door dikke mensen.

Dikke mensen worden namelijk (over het algemeen) anders behandeld dan dunne mensen. Dunne mensen hebben meer voordelen, privileges. Over dikke mensen zijn meer vooroordelen:

• Dikzakken zijn dom en onaantrekkelijk
• Zware mensen zijn lui
• Dikke mensen zijn arm
• Mensen met overgewicht zijn ongezond

Schoonheidsideaal

Dunne mensen worden in onze westerse samenleving als seksueel aantrekkelijker beschouwd (in andere samenlevingen is dat weer anders). Dit noemen we het westerse schoonheidsideaal.

Dikke mensen hebben dus per definitie niet het privilege om als aantrekkelijk, slim en gezond te worden gezien. Dikke mensen moeten daar harder voor werken.

Gewichtsstigma om je heen

Interpersoonlijke vetfobie gaat over hoe jouw familie, vrienden en collega’s jou behandelen. Maar ook hoe bijvoorbeeld de medische wereld jou behandeld. Dit gaat over de volgende opmerkingen:

• Ik heb voor jou maar een half puntje taart afgesneden
• Jij bent toch op dieet?
• Nee, jij moet geen drukke prints dragen, dat maakt je alleen maar dikker
• Zou je dat nou wel pakken?
• Ga eerst maar op dieet voordat je een doorverwijzing voor de fysio krijgt

Herken je het, dat jouw vriendinnen de hele tijd dieetpraat bespreken in jouw bijzijn? Ook al vinden zij zichzelf (intra persoonlijke vetfobie) niet goed genoeg, het kan jou een heel ongemakkelijk gevoel geven. Of lekker shoppen met je moeder of vriendin die jouw croptop met horizontale strepen afkeurt vanwege je lijf. Of de kapster die je afraadt om je haar af te knippen omdat je daar een boller gezicht door krijgt. Dit zijn allemaal voorbeelden in deze categorie.

Gewichtsstigma in de medische zorg

Ik hoor veel verhalen van coachingsklanten die voor een lichamelijke klacht als gekneusde pink, migraine, zere schouder of moedervlek naar de huisarts gaan en de deur uitlopen met een doorverwijzing naar een diëtiste of zelf maagverkleining. Dit is een zeer ernstige vorm van gewichtsstigma, die zelfs schadelijk kan zijn voor jouw gezondheid. Je wordt namelijk in veel gevallen niet geholpen voor de daadwerkelijke klacht.

Dikke mensen ‘weten’ dat anderen opmerkingen gaan maken en zijn daar vaak mee bezig in hun hoofd. Hele scenario’s passeren de revue om alvast te bedenken wat je zou kunnen zeggen tegen anderen (bij de verjaardag, tegen tante Ria die altijd op dieet is). Het is een automatisch verdedigingsmechanisme. Dit neemt veel headspace in en het geeft stress. Dit is iets dat dikke mensen meer hebben dan dunne mensen.

Institutionele vetfobie

Deze vorm gaat over hoe de samenleving omgaat met dikke mensen. Hoe de samenleving is ingericht voor dikke mensen en hoe de toegankelijk de samenleving is.

De toegang voor medische zorg voor dikke mensen

Als dik persoon moet je mondiger zijn om de zorg te krijgen die je nodig hebt. Simpelweg al door het voorbeeld dat huisartsen snel diagnoses schuiven op overgewicht. In de medische wereld wordt vaker dan nodig is, gevraagd om op de weegschaal te staan. Ook al is het niet relevant aan jouw behandeling. Als je dit niet wilt, moet je dat duidelijk aangeven en dat is niet altijd gemakkelijk. Maar denk ook aan te krappe bloeddrukmeters waardoor je sowieso een te hoge bloeddruk-uitkomst krijgt. Of scans waar dikke mensen niet inpassen. Veel artsen vinden het lastig om echo’s te maken bij dikke mensen, terwijl daar voldoende middelen en kennis over beschikbaar is. Maar dan moet de arts zich daarin verdiepen en dat blijft vaak achterwege, helaas. Ook ivf-trajecten zijn vaak problematisch voor dikke mensen. Er is in Nederland op dit moment van schrijven 1 ziekenhuis dat op gewichtsneutrale wijze ivf-behandelingen uitvoert. Terwijl er in andere landen veel artsen zijn die ivf-trajecten bij dikke mensen doen en er zijn heel veel dikke mensen op de wereld die zo’n IVF traject uitstekend doorlopen.

Dikke mensen in de media

We kennen in Nederland een slechte representatie van dikke mensen op televisie en in tijdschriften. Dikke acteurs en actrices worden vaak getypecast op basis van hun postuur (het dikke domme jongetje, de dikke boerentrien, de dikke BFF van een hoofdpersoon). In tijdschriften zijn het meestal de dunne dames die op de cover terechtkomen. Hetzelfde geldt natuurlijk in de modellenwereld. Zelfs de curvy plussize modellen hebben alle ‘curves in all the right places’. Wanneer je als kind opgroeit met een beperkte representatie van verschillende lijven, is de kans groot dat je jezelf later afvraagt of jij wel goed genoeg bent.

Deelnemen aan de samenleving

Onze samenleving is op veel gebieden nog heel ontoegankelijk voor dikke mensen. Denk maar eens aan de smalle terrasstoelen waar dikke mensen niet inpassen, de hangende toiletpotten waar dikke mensen niet op durven te zitten, pretpark-attracties waar dikke mensen worden afgewezen omdat ze er niet inpassen, de vele kledingwinkels die slechts t/m maat 48 verkopen waar dikke mensen die niet of nauwelijks kunnen shoppen en kleding kunnen aanpassen. Dikke mensen worden op veel plekken nog steeds buitengesloten. Het is niet zo dat de hele samenleving rigoureus moet aanpassen aan dikke mensen, maar het is wel wenselijk dat er opties en keuzes zijn voor dikke mensen. Een terras waar een aantal stoelen zijn zonder armleuningen bijvoorbeeld. Is jouw werkplek bijvoorbeeld toegankelijk voor dikke mensen? Kijk er eens naar en bespreek het eens.

Al deze informatie (en meer!) kun je terugluisteren in de podcast ‘Eerste hulp bij gewichts commentaar’.

Deel deze blog:

Ben jij, net al ik, ook zo fan van zelfhulp-boeken? Ik heb er heel veel gelezen en heb mijn persoonlijke life-savers voor je in een lijstje gezet. Thema's: eetbuien, zelfliefde en body positivity (lichaamsaccepatie). Hier vind je mijn boekentips!

Ter info: sinds september 2022 ben ik gestopt met coaching voor mensen die worstelen met eetbuien, lichaamsacceptatie en intuïtief eten. Tot en met februari 2023 begeleid ik enkel nog het Intuitief Eten Intensive Groepsprogramma. Je kunt wèl bij mij terecht voor Human Design.