BMI zegt niks over jouw gezondheid.
Zo, dat is effe schrikken, hè!
Misschien geloof je me niet omdat je me niet kent en je meer vertrouwen hebt in de medische wereld. Of omdat je het gewoon zo geleerd hebt. Dàt kan ik me voorstellen. Toch is het goed om niet zomaar alles te geloven wat je verteld wordt!
De kans is groot dat jij wel weet hoe hoog jouw BMI is. En misschien ben jij heel erg gefocust op jouw BMI. Om jouw BMI ‘in het groen te krijgen’.
Body Mass Index
BMI is een afkorting voor Body Mass Index. De BMI heette vroeger de Queteletindex en is een index die enkel de verhouding tussen lengte en gewicht weergeeft. Het zegt niks over de verschillen in lichaamsbouw, spierweefsel, vetweefsel en botten. Ook zegt het niks over je metabole gezondheid (hart, bloed, cholesterol etc).
Queteletindex
BMI is bedacht door de Belgische Adolphe Quetelet die leefde van 1796-1874. Dhr. Quetelet was wiskundige en sterrenkundige (hij was géén dokter, arts of geneeskundige!). Hij had een passie voor sociale statistieken en hield allerlei lijstjes bij met statistieken over groepen mensen, bijvoorbeeld hoeveel mensen er maandelijks overleden in Brussel. Dat inspireerde hem om een beeld van ‘de gemiddelde mens’ te vormen. En zo ontwikkelde hij de Body Mass Index, die hij toendertijd Queteletindex noemde. Het woord Body Mass Index is later pas gekomen.
Witte mannen
De Queteletindex is gebaseerd op statistieken van witte mannen om verschillende witte bevolkingsgroepen te onderzoeken. Adolphe Quetelet heeft er toentertijd ook duidelijk bij vermeld dat het Queteletindex alleen betrekking mag hebben op groepen mannen, niet op vrouwen en zeker niet op individuen. Daarnaast heeft het dus geen betrekking op andere bevolkingsgroepen zoals bijv. Aziaten en Afrikanen.
Zelfs binnen Europa zijn er verschillen: Nederlanders zijn namelijk gemiddeld langer en Italianen zijn gemiddeld korter. Dus hoe verhoudt zich dat eigenlijk in die BMI-formule? Dat is dus niet verwerkt in de Body Mass Index.
De Queteletindex (oftewel BMI) gaat dus niet voor jou persoonlijk op. Als je een individuele ‘witte’ vrouw bent, dan is je ‘witte’ afkomst de enige overeenkomst. Als jij bijvoorbeeld een individuele Afro-Amerikaanse of Indische vrouw bent, dan is er geen enkele overeenkomt.
Waarom gebruiken gezondheidsprofessionals over de hele wereld dan BMI?
Dat is eigenlijk heel simpel: het is gemakkelijk te berekenen voor iedereen. That’s all!
De Amerikaanse hoogleraar Keys onderzocht in 1972 diverse methoden om een gezonde hoeveelheid lichaamsvet te onderzoeken bij verschillende groepen mensen. De huidplooimeter was één van de onderzochte methode maar die vraagt om nauwkeurigheid en daar was geen ruimte voor in het onderzoek (gek eigenlijk hè, bij een wetenschappelijk onderzoek. Dat toont aan dat je wetenschappelijke onderzoeken best in twijfel mag trekken) Het gebruik van huidplooimeters was toen een kostbare aangelegenheid in zijn onderzoek. Daarom koos hoogleraar Keys ervoor om de Queteletindex om te dopen naar ‘Body Mass Index’ oftewel BMI. De BMI was uitsluitend bedoeld om gegevens van verschillende groepen (geen individuen) in zijn onderzoek te vergelijken.
Sinds de jaren ’90 is de BMI opgepakt door o.a. de World Health Organisation en door de Amerikaanse overheid om zo gezondheid aan te duiden. Zo is dat uiteindelijk wereldwijd overgenomen. Iedereen kan BMI bereken met een rekenmachine aan de hand van een simpele rekensom en je kunt jezelf gemakkelijk indelen in een categorie. Is je BMI boven de 25 dan heb je overgewicht en is je BMI onder de 18 dan heb je ondergewicht. Je zou volgens de BMI kunnen afvallen of aankomen om weer ‘gezond’ te worden. Terwijl de BMI dus eigenlijk helemaal niks zegt over jouw gezondheid want daarvoor zijn er te weinig gegevens. Alleen maar iets over de verhouding van je lengte en je gewicht.
Grappig weetjes
Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen man/vrouw in de formule. In veel BMI-rekentabellen kun je aanvinken of je man of vrouw bent, maar dit maakt voor de uitkomst geen verschil! Terwijl vrouwen over het algemeen meer vetweefsel hebben en mannen over het algemeen meer spierweefsel. Maar… ook dit is weer gebaseerd op groeps-onderzoek want op individueel niveau kan dat natuurlijk verschillen. Bijzonder toch!
Er zijn mensen met een ‘gezond’ BMI zijn, die allerlei gezondheidsklachten kunnen hebben. En er zijn mensen met een te hoog BMI die gezond en sterk zijn. Volgens de BMI-berekening heeft bokser Rico Verhoeven ernstig overgewicht met een BMI van 30. Terwijl hij kerngezond is.
In 2019 liep Jennifer Smith (160kg) een marathon uit. Er zijn, net zoals ‘slanke mensen’ genoeg ‘dikke mensen’ (met overgewicht volgens de BMI) die een gezond en sterk lijf hebben. In de krachtsport bijvoorbeeld, en dan met name gewichtheffen, zijn veel mensen die in de overgewichtsklasse vallen als je hun BMI bekijkt. Hun spieren zijn juist sterker dan die van slanke mensen. Hopelijk ben je het inmiddels met me eens dat het een achterhaald vooroordeel is dat dikke mensen lui en ongezond zijn en dunne mensen fit en gezond zijn!
BMI is aangeleerd
Feitelijk is het gebruik van BMI voor individuele personen dus onjuist. Maar je moet ook begrijpen dat dit zo in alle zorgopleidingen aangeleerd wordt, dat dit ook is hoe bijv. huisartsen het leren. Ik heb zelf de opleiding tot Gewichtsconsulent gedaan en ook daar heb ik geleerd om de BMI van een individuele klant te berekenen. Het staat in de boeken en er werd verwacht dat ik dat toepaste bij de praktijkopdrachten om mijn diploma te halen. Gelukkig heb ik ook geleerd in diezelfde opleiding om huidplooimetingen te doen en worden Gewichtsconsulenten aangeraden om geavanceerde weegschalen te gebruiken die een beter beeld geven van je metabole gezondheid.
Je gezondheid kan niet enkel worden weergegeven door een BMI. Laat je dus niet van de wijs brengen wanneer jouw BMI niet in de ‘gezonde’ categorie valt. Het zegt namelijk niks over je gezondheid.
BMI en het Corona-virus
Het zal je niet ontgaan zijn dat ‘een te hoge BMI’ in verband wordt gebracht met het Corona-virus. Omdat BMI is ontwikkeld om groepen mensen te onderzoeken, kunnen artsen zeer zeker stellen dat groepen mensen met een verhoogde BMI een risicofactor hebben. Maar ook hier gaat het weer over groepen mensen. Wat belangrijk voor jou is om te weten dat jij niet een hele groep representeert. En dat jouw BMI niet alles zegt over je gezondheid. Het is dus voor jou belangrijk om deze informatie niet persoonlijk op te vatten. Jij weet zelf het beste of je fit bent, een goede conditie hebt, voorzichtig bent met de mensen om je heen, of je een goede persoonlijke hygiëne hebt etc. Je kunt het vergelijken met ‘rokers hebben verhoogde kans op longkanker’. Dan weet je nog niet of iemand een gelegenheidsroker is of een verstokte roker, of kanker al een erfelijkheidsfactor is bij iemand en wat de conditie van iemand z’n longen bijvoorbeeld is.
Maak je je zorgen over je eigen gezondheid? Werk dan aan een fit, soepel en sterk lijf op een manier die bij jou past. Voor de één is dat een dagelijkse korte wandeling en voor de ander is dat lekker dansen of 3x per week een pittige workout.
Het gevaar van BMI
Ik vind dat BMI ook gevaren met zich meebrengt. Als eetbuiencoach ontmoet ik veel mensen die volledig gefocust zijn op dat getal van hun BMI. Dit heeft natuurlijk te maken met het getal op de weegschaal. Ik vind dit vooral schadelijk omdat veel vrouwen zich identificeren met dat getal.
- Op de allereerste plaats ben je veel meer dan het getal op de weegschaal of de kleur van je BMI-getal. Er is meer in het leven dan je lijf!
- Op de tweede plaats geeft het je de overtuiging geeft dat je niet goed genoeg of niet gezond bent. Het maakt je juist onzekerder over jezelf.
- Op de derde plaats houdt het je in een vicieuze cirkel van diëten en eetbuien. Dát is juist ongezond voor je lichaam. Snel of veel afvallen is sowieso slecht voor je lijf want het vertraagt je metabolisme.
- Door alle bovengenoemde punten neemt het BMI-getal, het weegschaalgetal, het lijnen en afvallen en de daarbij behorende eetregels (wat je wel/niet mag eten) en beweegregels (bijv. minimaal 4x per week moeten sporten) zoveel ruimte in beslag, in je hoofd, dat je hele leven er om gaat draaien en je nergens meer van kunt genieten. Gevolg: je denkt de hele dag door aan eten en bewegen en bent de hele dag door aan het bodychecken.
Goede gezondheid
Gezondheid is meer dan alleen je gewicht (en je lengte). Gezondheid is ook een sterk en fit lijf. Daar staat overgewicht los van. Gezondheid is ook mentale gezondheid, bijvoorbeeld een goede relatie met eten, gelukkig zijn met jezelf, een positieve mindset. En bij gezondheid horen ook fijne familierelaties, leuke sociale contacten, voldoende financiële middelen, een leuke baan een veilige thuis.
Onder begeleiding van een gezondheidsprofessional
Ben je onder begeleiding van een arts of personal trainer die uitgaat van BMI? Check dan vooral of zij meerdere testen doen om je gezondheid te bepalen. Bijvoorbeeld een vetmeting of bloedtest. Wees nieuwsgierig en vraag er gerust naar. Jij bent immers de baas van je eigen lijf.
Je mag ook, op basis van jouw mentale gezondheid, weigeren om op de weegschaal te gaan staan (mits het natuurlijk medisch relevant is om bijv. hoeveelheid medicatie te bepalen op basis van je gewicht). Je kunt dan best zeggen dat het voor je psychische gezondheid beter is om je niet te focussen op je gewicht. Is het toch nodig om te wegen, bedenk dan dat je ook kunt vragen of ze het getal afschermen en niet hardop oplezen. Dat het wel in je dossier komt, maar je het niet hoeft te weten.
Ben jij in de ban van jouw BMI of je gewicht en herken je ook de gevaren ervan? Dan is het belangrijk dat je dat los gaat laten. Je kunt beginnen met je weegschaal weg te doen of te gaan verstoppen. En je niet meer te wegen op de sportschool. Check in plaats van te wegen gewoon eens bij jezelf hoe je je voelt. Voel je je fit of stijf? Ben je vandaag in goede conditie of ben je sneller moe? Dit zegt namelijk meer over je gezondheid dan een getal.
Zou je wel wat ondersteuning en support kunnen gebruiken bij het loskomen van je BMI en dat getal op de weegschaal, omdat ze je in de vicieuze cirkel van lijnen en eetbuien houden? Stuur me gerust een bericht voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek waarin ik je vertel hoe ik je kan helpen hiermee!
Recente reacties